Vishweshwar Bhat Column: ಕಡಿಮೆ ಅಂತರ ಯಾವುದು?

ಸಂಪಾದಕರ ಸದ್ಯಶೋಧನೆ

ವಿಮಾನ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಅಂತರದ ದಾರಿ (Shortest Path) ಯಾವಾಗಲೂ ಏಕೆ ‘ನೇರ’ ವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ? ನೀವು ಎಂದಾದರೂ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವಾಗ, ಪರದೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಮ್ಮ ವಿಮಾನದ ಹಾದಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದೀರಾ? ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಿಂದ ಟೋಕಿ‌ ಯೋಗೆ ಹೋಗುವ ವಿಮಾನವು ನೇರವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಹಾರುವ ಬದಲು, ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಬಾಗಿ, ಅಲಾಸ್ಕಾ ದ ಮೇಲಿಂದ ಏಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ? ಅಥವಾ ಲಂಡನ್‌ನಿಂದ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌ಗೆ ಹೊರಟ ವಿಮಾನ ವು ಗ್ರೀನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಬಳಿ ಏಕೆ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ? ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ತುಂಬಾ ಸರಳ.

ಆದರೆ ಇದು ನಮ್ಮ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಸ್ಥಳಗಳ ನಡುವಿನ ಕಡಿಮೆ ದೂರವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಈ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ತತ್ವವನ್ನು ‘ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್’ ( Great Circle) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ವಿಮಾನಯಾನ ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರ ಸಂಚಾರದಲ್ಲಿ ಸಮಯ, ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಹಣವನ್ನು ಉಳಿಸಲು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ.

ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್ ಎಂದರೇನು? ಒಂದು ಗೋಳದ (sphere) ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಬಿಂದು ಗಳ ನಡುವಿನ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಅಂತರವನ್ನು ‘ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್’ ಅಂತಾರೆ. ಒಂದು ಗೋಳದ (ಭೂಮಿ) ಕೇಂದ್ರದ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುವ ಯಾವುದೇ ವೃತ್ತವು ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವೃತ್ತವು ಭೂಮಿಯನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ೨ ಸಮಾನ ಅರ್ಧಗೋಳಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುತ್ತದೆ.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: V‌ishweshwar Bhat Column: ವಿಮಾನದ ಇಂಧನ ಟ್ಯಾಂಕ್

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಅತಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್‌ಗಳು ಸಮಭಾಜಕ ರೇಖೆ ( Equator) ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಒಂದು ರೇಖಾಂಶದ ರೇಖೆ (Longitude line) ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದ ಮೂಲಕ ಸಾಗುವುದು. ನಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸರಳ ರೇಖೆಯಂತೆ ಕಾಣುವ ದಾರಿ, ವಾಸ್ತವ ವಾಗಿ ಭೂಗೋಳದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ವಕ್ರವಾದ, ಉದ್ದವಾದ ಪಥವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಭೂಮಿಯು ಸಮತಲವಲ್ಲ, ಗೋಲಾಕಾರವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ನೇರ ರಸ್ತೆಯು ಕಡಿಮೆ ದೂರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ, ಗೋಳದ ಮೇಲಿನ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ದೂರವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ವಕ್ರವಾದ ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಕ್ರತೆಯು ವಿಮಾನದ ಹಾದಿಯನ್ನು ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದ ಕಡೆಗೆ ಬಾಗಿದಂತೆ ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಹಾಗಾದರೆ ವಿಮಾನಯಾನದ ಮೇಲೆ ಇದರ ಪರಿಣಾಮವೇನು? ವಿಮಾನಯಾನದಲ್ಲಿ ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್ ತತ್ವದ ಬಳಕೆ ಕೇವಲ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಲ್ಲ, ಇದು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ವಿಮಾನಗಳು ‘ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ’ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದರಿಂದ ವಿಮಾನಯಾನದ ಒಟ್ಟು ದೂರ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕಡಿಮೆ ದೂರ ಎಂದರೆ ಕಡಿಮೆ ಹಾರಾಟದ ಸಮಯ, ಕಡಿಮೆ ಇಂಧನ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ನಿರ್ವಹಣಾ ವೆಚ್ಚ.

ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಿಂದ ಟೋಕಿಯೋಗೆ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಹಾರುವ ಬದಲು, ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್ ಮಾರ್ಗವು ವಿಮಾನವನ್ನು ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಬೃಹತ್ ಆರ್ಕ್‌ಗಳ (Great Arc) ಕಡೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯು ತ್ತದೆ. ಇದು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರದಾದ್ಯಂತ ನೇರವಾಗಿ ಹಾರುವ ಹಾದಿಗಿಂತ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ.

ಇನ್ನೂ ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಗೋಳದ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಬಿಂದುಗಳ ನಡುವಿನ ಕಡಿಮೆ ದಾರಿಯೇ ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್. ಸಮತಲ ನಕ್ಷೆಗಳು ದೂರವನ್ನು ವಿರೂಪಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ, ನೇರ ರೇಖೆಗಳು ಮೋಸಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಜಿಪಿಎಸ್ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಸಂಚರಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಯಾವಾ ಗಲೂ ಗೋಳಾಕಾರದ ರೇಖಾಗಣಿತದ (Spherical geometry) ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕುತ್ತವೆ. ‌

ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರ್ಗ ಯೋಜನೆಗೆ ಪೈಲಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿಮಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕೇಂದ್ರ ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್‌ಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ. ಗ್ರೇಟ್ ಸರ್ಕಲ್ ಮಾರ್ಗಗಳು ನಮ್ಮ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಲಂಡನ್‌ನಿಂದ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌ಗೆ ವಿಮಾನ ಹಾರುವಾಗ, ಅದು ದಕ್ಷಿಣದ ಬದಲು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ, ಗ್ರೀನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಭೂಮಿಯ ಗೋಳಾಕಾರದ ಗುಣದಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.