Srivathsa Joshi Column: ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯವೆಂಬ ಭಾಷಾ ಚಮತ್ಕಾರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ನಲ್ಲೂ ಇದೆ !

ತಿಳಿರು ತೋರಣ

srivathsajoshi@yahoo.com

ಅಪ್ಪನು ಮಾಡಿದ ಚೌತಿಯ ಪ್ರತಿಮೆಗೆ| ಆನೆಯ ಸೊಂಡಿಲ ಮೊಗವಿತ್ತು| ಇಲಿಯನ್ನೇರಿದ ಯಾರಿದು ಎನ್ನಲು| ಈಶ್ವರಸುತನೆಂದನು ಅಪ್ಪ..." ಚೌತಿ ಹಬ್ಬದ ಬಗೆಗಿನ ಈ ಮುದ್ದಾದ ಪದ್ಯ ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರಬಹುದು. ದಶಕಗಳ ಹಿಂದೆ ಇದನ್ನು ಬರೆದವರು ಬಿ. ರಾಮಚಂದ್ರ ಭಟ್ಟರೆಂಬ ಕವಿ. ನನ್ನ ಅಜ್ಜನ ಮನೆಯಿರುವ ಮುಂಡಾಜೆ (ದ.ಕ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೆಳ್ತಂಗಡಿ ತಾಲೂಕು) ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಶಾಲಾಮಾಸ್ತರರಾಗಿದ್ದವರು. ಅವರು ಬರೆದ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶಿಶುಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು. ಈ ಪದ್ಯ ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ಬಂದದ್ದು ನಾಲ್ಕೈದು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಭಿನಯಚತುರೆ ಮಾನಸಿ ಸುಧೀರ್ ಇದರದೊಂದು ವಿಡಿಯೊ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ. ಅದಿರಲಿ, ಈ ಪದ್ಯದ ವಿಶೇಷತೆ ಏನೆಂಬು ದನ್ನೂ ನೀವು ಈಗಾಗಲೇ ಗಮನಿಸಿರಬಹುದು.

ಪದ್ಯದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಲು ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಸ್ವರಾಕ್ಷರಗಳಿಂದ- ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಅ, ಆ, ಇ, ಈ...ಯಿಂದ ಅಂ, ಅಃ ವರೆಗೆ- ಆರಂಭವಾಗುವುದು. ರಾಮಚಂದ್ರ ಭಟ್ಟರು ಇಂಥದೇ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಕ-ಕಾರ, ಮ-ಕಾರ ಇತ್ಯಾದಿ ಕಾಗುಣಿತ ಬಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುವಂಥವನ್ನೂ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರೊಬ್ಬರೇ ಅಂತೇನಲ್ಲ, ಹಳಗನ್ನಡ ನಡುಗನ್ನಡ ಹೊಸಗನ್ನಡಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಕವಿಗಳೂ ಇಂಥ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಕಾಗುಣಿತ ಬಳ್ಳಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಗಳ ವಿನ್ಯಾಸದಿಂದ ವಿಸ್ಮಯ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಪದ್ಯಗಳನ್ನೂ ಕನ್ನಡದ ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪೀಠಿಕೆಗೆ ಸುಲಭವಾಗಲಿ ಅಂತ ನಾನಿಲ್ಲಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಭಟ್ಟರ ಸರಳಪದ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡೆ ಅಷ್ಟೇ.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: Srivathsa Joshi Column: ಸೀಕರ್ಣೆ ಸಾವಿತ್ರಿಯೂ ಸೀಕರಣೆಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕತೆಯೂ...

ಹೀಗೆ ಅಕ್ಷರ ವಿನ್ಯಾಸದಿಂದ ಅಚ್ಚರಿ ಮೂಡಿಸುವ ಪದ್ಯರಚನೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾವಕ್ಕಿಂತ ಬೆರಗಿಗೇ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು. ಅಕ್ಷರಗಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಜೋಡಣೆ, ಕೇವಲ ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಬಳಸಿ ಪದ್ಯ ರಚನೆ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಒಮ್ಮೆಯೂ ಬಳಸದೆ ಪದ್ಯರಚನೆ, ಪದ್ಯವನ್ನು ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಬರೆದಾಗ ಅದೊಂದು ಚಕ್ರಬಂಧದಂತೆಯೋ, ಹೂವಿನ ಎಸಳುಗಳಂತೆಯೋ, ನೇಗಿಲಿನಂತೆಯೋ, ಸರ್ಪದಂತೆಯೋ, ಅಥವಾ ರಥದಂತೆಯೋ ಕಾಣುವುದು, ನಾಲ್ಕು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಮೂಲಿನಂತೆ ಬರೆದರೂ ಅದರೊಳಗೇ ಅಕ್ಷರಗಳ ಹರಿವು ಮೃದಂಗದ ಸುತ್ತ ಕಟ್ಟಿದ ಹಗ್ಗದಂತೆಯೋ, ಚದುರಂಗದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಯ ನಡೆಯಂತೆಯೋ, ಎತ್ತು ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವಾಗಲೇ ಮೂತ್ರ ವಿಸರ್ಜಿಸಿದರೆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಡುವ ಗುರುತಿನಂತೆಯೋ ಇರುವುದು... ಇವೆಲ್ಲವೂ ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯದ್ದೇ ನಾನಾ ನಮೂನೆಗಳು. ಹಿಂದೆ ರಾಜರ ಆಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ, ಪ್ರತಿ-ಮಲ್ಲರನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದಕ್ಕೆ ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯ ರಚನೆ ಪಂಥಾಹ್ವಾನಗಳು ಇರುತ್ತಿದ್ದವು.

ಬೌದ್ಧಿಕ ಚಮತ್ಕಾರ, ಶಾಬ್ದಿಕ ಕ್ರೀಡೆ, ವಿದ್ವತ್ ವಿನೋದ ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶಗಳು. ಸಂಸ್ಕೃತ ದಲ್ಲಂತೂ ಊಹಿಸಲಸದಳ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಅರಳಿದ್ದಿವೆ. ವರ್ಣಚಿತ್ರ (ಸ್ವರ-ವ್ಯಂಜನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ), ಗತಿಚಿತ್ರ (ಅಕ್ಷರಗಳ ನಡೆ), ಭಾಷಾ ಚಿತ್ರ (ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಷೆಗಳ ಸಂಕರ), ಗರ್ಭ ಚಿತ್ರ (ಒಂದರೊಳಗೊಂದು ಹುದುಗಿದ), ಗೂಢ ಚಿತ್ರ (ಸಮಸ್ಯಾಪೂರಣ, ಒಗಟು, ಮುಂಡಿಗೆ ಇತ್ಯಾದಿ), ಮತ್ತು ಬಂಧ ಚಿತ್ರ (ಪದ್ಯದ ಮೂಲಕ ಆಕಾರ ರಚನೆ) ಎಂದು ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯದ ಉಪಪ್ರಭೇದಗಳಿವೆ. ಈ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಬರೆದ ಗ್ರಂಥಗಳಿವೆ. ‘ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯ: ಸ್ವರೂಪ, ಇತಿಹಾಸ, ವಿಮರ್ಶೆ’ ಡಾ. ಟಿ.ವಿ. ವೆಂಕಟಾಚಲ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರು ಬರೆದಿರುವ ಗ್ರಂಥವೂ ಇದೆ.

ಅಷ್ಟಾದರೂ ವಿದ್ವತ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಅಂಥದೇನೂ ಗೌರವವಿಲ್ಲ. ಅನಾದರವೇ ಹೆಚ್ಚು. ಸ್ವತಃ ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯ ರಚನೆಯ ಪ್ರಗಲ್ಭ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವುಳ್ಳ ಶತಾವಧಾನಿ ಡಾ.ಆರ್.ಗಣೇಶರೇ ಒಂದೆಡೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ- ರಸವತ್ಕಾವ್ಯ ಎಂಬುದು ಭರತನಾಟ್ಯ ಅಂತಂದುಕೊಂಡರೆ ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯ ವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಸ್ ಇದ್ದಂತೆ!

ಹಾಗಂತ ನಾವು ಅದನ್ನು ಲಘುವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗದು. ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯ ರಚನೆಗೂ ವಿದ್ವತ್ತು ಬೇಕು, ಪರಿಶ್ರಮ ಬೇಕು. ವ್ಯಾಕರಣ, ಛಂದಸ್ಸು, ಅರ್ಥ, ಅಲಂಕಾರ ಎಲ್ಲದರಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿಯೂ ಬೇಕು. ಒಂದು ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಿದರೆ, ಪದ್ಯರಚನೆ ವೇಳೆ ನಿರ್ಬಂಧಿತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಬೇಕಾಗುವುದರಿಂದ, ಮುಕ್ತಛಂದ ಎಂದು ಯದ್ವಾತದ್ವಾ ಗದ್ಯದಂತೆ ಬರೆಯುವವರಿಗಿಂತ, ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯ ರಚನೆಕಾರರಲ್ಲಿ ಶಬ್ದಸಂಪತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಬೇಕು. ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬೇಕಾದಂತೆ ಬಳುಕಿಸುತ್ತ ಬಳಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ದುಪ್ಪಟ್ಟು ಇರಬೇಕು.

ಇದಿಷ್ಟು ಹಿನ್ನೆಲೆಯೊಂದಿಗೆ ಈಗ ವಿಷಯಪ್ರವೇಶ ಮಾಡೋಣ. ಏನೆಂದರೆ, ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯವೆಂಬ ಭಾಷಾಚಮತ್ಕಾರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲೂ ಇದೆ! ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು Constrained writing ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಬರವಣಿಗೆ. ನಿರ್ಬಂಧವಿರುವುದು ಬರೆಯುವ ವಿಷಯದ ಮೇಲಲ್ಲ, ಬಳಸುವ ಅಕ್ಷರಗಳು ಅಥವಾ ಪದಗಳ ಮೇಲೆ. ಅವು ಹೇಗೆ ಜೋಡಣೆಯಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ. ಹಾಯ್ಕು ಅಂತಾದರೆ ತಲಾ ಐದು-ಏಳು-ಐದು ಶಬ್ದೋಚ್ಚಾರ (ಸಿಲೆಬಲ್) ಗಳ ಮೂರು ಸಾಲುಗಳಿರಬೇಕು; ಲಿಮರಿಕ್ ಅಂತಾದರೆ ಐದು ಸಾಲುಗಳಿರಬೇಕು ಮತ್ತದರಲ್ಲಿ ಒಂದನೆಯ, ಎರಡನೆಯ, ಐದನೆಯ ಸಾಲುಗಳದು ಒಂದು ಪ್ರಾಸ ಒಂದು ಉದ್ದಳತೆ, ಮೂರನೆಯ, ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸಾಲುಗಳದು ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಾಸ ಇನ್ನೊಂದು ಉದ್ದಳತೆ ಇರಬೇಕು; ಸಾನೆಟ್ ಅಂತಾದರೆ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಸಾಲುಗಳಿರಬೇಕು, ಪ್ರಾಸ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ABAB–CDCD–EFEF–GG ರೀತಿಯಲ್ಲಿರಬೇಕು... ಒಂದು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇವೆಲ್ಲವೂ ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಬರವಣಿಗೆಯ ಮಾದರಿಗಳೇ.

ಇಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಗಳ, ಪದಗಳ, ಅಥವಾ ಸಾಲುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಷ್ಟೇ ನಿರ್ಬಂಧ. ಯಾವ ಅಕ್ಷರವನ್ನು/ಪದವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು ಅಥವಾ ಬಳಸಬಾರದು ಅಂತೆಲ್ಲ ನಿಯಮವಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅದು ನಿರ್ಬಂಧ ಅಂತನಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮುಂದೆ ವಿವರಿಸಲಿರುವ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ, ಪದ್ಯಕ್ಕಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಗದ್ಯಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯ ಆಗುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಇಂಥದೆಲ್ಲ ನಿರ್ಬಂಧ ಹೇರಿಕೊಂಡು ಬರವಣಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವೇ!? ಅಂತನಿಸುತ್ತದೆ.

ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಬರವಣಿಗೆಯ ಮೊದಲನೆಯ ಪ್ರಕಾರವೆಂದರೆ Mandated Vocabulary. ಇದು ಅಷ್ಟೇ ನೂ ಕಠಿನದ್ದಲ್ಲ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಕೆಲವು ಪದಗಳು ಬರಹದಲ್ಲಿ ಇರದಂತೆ ನೋಡಿ ಕೊಳ್ಳಬೇಕು, ಅಥವಾ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಕೆಲವು ಪದಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಬಳಸಿ ಬರೆಯಬೇಕು. ಡಗ್ ನ್ಯೂ-ರ್ ಎಂಬಾತ 2004ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಕಾದಂಬರಿ Never Again ಎಂಬ ಹೆಸರಿನದು ಇದಕ್ಕೊಂದು ಉದಾಹರಣೆ.

ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಯಾವೊಂದು ಪದವೂ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಬಳಕೆ ಯಾಗಿಲ್ಲ! ಥೇಟ್ ಕರ್ಣನ ಬತ್ತಳಿಕೆಯ ಬಾಣಗಳಂತೆ. ಅಥವಾ ಒಮ್ಮೆ ಉಟ್ಟ ಸೀರೆಯನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಉಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪಾಲಿಸುವಷ್ಟು ಸೀರೆಗಳ ಸ್ಟಾಕ್ ಇರುವ ನಾರೀಮಣಿಗಳ ವಾರ್ಡ್‌ರೋಬ್‌ನಂತೆ. ಫ್ರೆಂಚ್ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಮೈಕೇಲ್ ಥೇಲರ್ ಬರೆದ ಕಾದಂಬರಿಯೊಂದರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದ The Train From Nowhere ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ಕ್ರಿಯಾ ಪದವೂ ಬಳಕೆ ಆಗಿಲ್ಲವಾದರೆ ಪೌಲ್ ಗ್ರಿಫಿತ್ ಎಂಬಾತ 2008ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿ ಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಶೇಕ್ಸ್‌ಪಿಯರ್ ನ ಹ್ಯಾಮ್ಲೆಟ್ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಒ-ಲಿಯಾಳ ಸಂಭಾಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ 483 ಪದಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಬಳಸಿರುವುದಾಗಿದೆ.

ಇವುಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ಈ. Dr. Seuss’s Green Eggs And Ham ಎಂಬ ಮಕ್ಕಳ ಕಥೆ. ಐವತ್ತೇ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಬರೆಯುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ಪ್ರಕಾಶಕ ರೊಬ್ಬರು ಕೀಟಲೆಗೆ ಹೇಳಿದ್ದನ್ನು ಸವಾಲಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಡಾ.ಸ್ಯೂಸ್ ಕೇವಲ 50 ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪದಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಬಳಸಿ ಬರೆದ ಕಥೆ ಅದು.

ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯದ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಕಾರ Lipogram ಅಂತ. ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಎಲ್ಲೂ ಬಳಸದೆ ಇರುವುದು. ಅವಧಾನದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಾಕ್ಷರಿಇದ್ದಂತೆ. ಅಥವಾ, ದಂಡಿಯ ದಶಕುಮಾರ ಚರಿತೆಯ ಒಂದು ಭಾಗವಿಡೀ ‘ನಿರೋಷ್ಠ್ಯ’ ಅಂದರೆ ತುಟಿಗಳಿಂದ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಪ,-,ಬ,ಭ,ಮ ಐದು ವ್ಯಂಜನಗಳು ಎಲ್ಲೂ ಬರದಿರುವ ರೀತಿಯದು (ಮಂತ್ರಗುಪ್ತ ನೆಂಬ ಪಾತ್ರದ ಸಂಭಾಷಣೆಯೇ ಆ ಭಾಗ, ಆತನ ಪ್ರಿಯತಮೆ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿ ಶೃಂಗಾರಸಮಯ ದಲ್ಲಿ ಆತನ ತುಟಿ ಕಚ್ಚಿ ಗಾಯವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಪ-ವರ್ಗದ ಅಕ್ಷರೋಚ್ಚಾರ ಅಸಾಧ್ಯ.

ದಂಡಿ ಆ ಸಂಭಾಷಣೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಪ-ವರ್ಗದ ಅಕ್ಷರಗಳು ಬಾರದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ). ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಅಕ್ಷರ e ಆಗಿರುವಾಗ ಅರ್ನೆಸ್ಟ್ ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ರೈಟ್ ಎಂಬಾತನ Gadsby ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾದ ಒಟ್ಟು 50000 ಪದಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದರಲ್ಲೂ e ಅಕ್ಷರ ಇಲ್ಲ!

ಅದೇ ರೀತಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ಲೇಖಕ ಜಾರ್ಜ್ ಪೆರೆಕ್ 1969ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ La Disparition ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲೂ, ಗಿಲ್ಬರ್ಟ್ ಅಡೈರ್ ಎಂಬ ಆಂಗ್ಲ ಲೇಖಕಅದನ್ನು A Void ಎಂಬ ಹೆಸರಿಟ್ಟು ತರ್ಜುಮೆ ಮಾಡಿದ್ದ ರಲ್ಲೂ ಛಿ ಅಕ್ಷರದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲ. ಜಾರ್ಜ್ ಪೆರೆಕ್ ಎಂಥ ಚತುರನೆಂದರೆ 1972ರಲ್ಲಿ Les Revenentes ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಕೃತಿ ರಚಿಸಿ ಅದರಲ್ಲಿ e ಹೊರತಾಗಿ ಬೇರಾವುದೇ ಸ್ವರಾಕ್ಷರ ವನ್ನು ಬಳಸಿಲ್ಲ.

ಮೂರನೆಯ ಪ್ರಕಾರದ ಹೆಸರು Rhopalism. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲೂ ಒಂದಕ್ಷರದ ಪದದಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ಪ್ರತಿ ಪದದಲ್ಲೂ ಒಂದೊಂದು ಅಕ್ಷರ ಹೆಚ್ಚುತ್ತ ಹೋಗಬೇಕು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, “I am now here”, “I do eat nuts”, “I go and walk there weekly” ಇತ್ಯಾದಿ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತ ಹೋಗಿದೆ ತಾನೆ? ಕಥೆ-ಕಾದಂಬರಿ ಬರೆಯುವಾಗ, ಕಥಾಹಂದರ ಬೆಳೆಸುವಾಗ ವಾಕ್ಯರಚನೆ ಇಷ್ಟು ಸರಳವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ನಿರ್ಬಂಧ ನಿಜಕ್ಕೂ ಕಠಿನ ಸವಾಲೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಕವಿಗಳಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ರಿಯಾಯಿತಿಯೇನೆಂದರೆ ಪದ್ಯ ದಲ್ಲಾದರೆ ಒಂದೊಂದು ಅಕ್ಷರ ಅನ್ನೋದಕ್ಕಿಂತ ಒಂದೊಂದು ಶಬ್ದೋಚ್ಚಾರ (ಸಿಲೆಬಲ್) ಹೆಚ್ಚಬೇಕು ಅಷ್ಟೇ. ಏಕೆಂದರೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಕ್ಷರಗಳು ಸೇರಿ ಒಂದು ಸಿಲಬೆಲ್ ಆಗುವುದಿದೆ. ಡಿಮಿಟ್ರಿ ಬೋರ್ಗ್‌ಮನ್ ಎಂಬ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಲೇಖಕ/ಭಾಷಾತಜ್ಞ ೧೯೬೫ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ಒಂದು ವಾಕ್ಯವಿದೆ- ವೈದ್ಯರ ಕೈಬರಹ ಏಕೆ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಷ್ಟೇ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ ಔಷಧದಂಗಡಿಯವರು ಹೇಗೆ ನಮಗೆ ಸರಿಯಾದ ಔಷಧವನ್ನೇ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿರುವುದು.

ಇದರ 20 ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಕೊನೆಯವು ಬಹುಶಃ ಶಶಿ ತರೂರ್‌ಗೆ ಮಾತ್ರ ಅರ್ಥ ಆಗುವಂಥವು ಇವೆ. ವಾಕ್ಯ ಹೀಗಿದೆ: “I do not know where family doctors acquired illegibly perplexing handwriting; nevertheless, extraordinary pharmaceutical intellectuality, counterbalancing indecipherability, transcendentalizes intercommunications’ incomprehensibleness”.

ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಕಾರ Abecedarius ಇದರಲ್ಲಿ ಪದ್ಯದಒಂದೊಂದು ಸಾಲು ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಅನುಕ್ರಮ ಅಕ್ಷರದಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಂಕಣಬರಹದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಭಟ್ಟರ ಶಿಶುಗೀತೆ ಪ್ರಸ್ತಾವಿಸಿದ್ದೆನಲ್ಲ ಆ ಥರ. ಜೆಫ್ರಿ ಚೌಸರ್ ಎಂಬ ಆಂಗ್ಲ ಕವಿ ಹದಿನಾಲ್ಕನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ 23 ಸಾಲುಗಳ ಒಂದು ಪದ್ಯವನ್ನು ಈ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದನಂತೆ. ಆಗಿನ್ನೂ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ j, u, w ಮೂರು ಅಕ್ಷರಗಳಿರಲಿಲ್ಲ, ಹಾಗಾಗಿ 26 ಅಲ್ಲ 23 ಸಾಲುಗಳು.

Palindrome ಅಂತ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಕಾರ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ, ಬಲದಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಓದಿದರೆ ಒಂದೇ ರೀತಿ ಇರಬೇಕು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ- Was it a car or a cat I saw? ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಗತಪ್ರತ್ಯಾಗತ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದೆ ಈ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ವಿಲೋಮಕಾವ್ಯ ಮುಂತಾದ ಉದಾಹರಣೆಗಳೂ ಇವೆ.

ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ 500 ಪದಗಳ ಹಾಸ್ಯಕವಿತೆಯೊಂದನ್ನು ಕಾಮೆಡಿಯನ್ ಲೇಖಕ ಡೆಮೆಟ್ರಿ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಎಂಬಾತ ಈ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಅದರ ವಸ್ತು ಬಹಳವೇ ಅಶ್ಲೀಲತೆಯಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದಾದರೂ ಪದಬಳಕೆ ಮತ್ತು ವಾಕ್ಯರಚನೆ ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ. Tautogram ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ವಾಕ್ಯದ ಮುಖ್ಯ ಪದಗಳೆಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ ಅಕ್ಷರದಿಂದ ಆರಂಭವಾಗಬೇಕು- Peter Piper Picked a Peck of Pickled Peppers ಇದ್ದ ಹಾಗೆ. She Sells Sea Shells on the Sea Shore ಇದ್ದ ಹಾಗೆ. ಅಥವಾ, Betty Bott Bought Better Butter ಇದ್ದಹಾಗೆ.

ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾಸಂಜಾತ ಅಮೆರಿಕನ್ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ವಾಲ್ಟರ್ ಎಬಿಷ್ ಎಂಬಾತ 1974ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ Alphabetical Africa ಕೃತಿ ಈ ವಿಧಾನದ ಅದ್ಭುತ ಅಳವಡಿಕೆ. ಅದರಲ್ಲಿ 1ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳೂ a ಇಂದ ಆರಂಭ. 2ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ b ಇಂದ ಆರಂಭ ವಾಗುವ ಪದಗಳು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ೩ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ c ಇಂದ ಆರಂಭವಾಗುವ ಪದಗಳೂ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಹೀಗೆ ಮುಂದುವರಿದು 26ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ z ಇಂದ ಆರಂಭವಾಗುವ ಪದಗಳು ಸೇರುತ್ತವೆ. ಕೃತಿಯ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ 27ರಿಂದ 52 ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯಗಳದು ಉಲ್ಟಾ ಕ್ರಮ. 27ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಇಂದ ಆರಂಭವಾಗುವ ಪದಗಳಿಲ್ಲ. 28ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ a ಇಂದ ಆರಂಭ ವಾಗುವ ಪದಗಳಿಲ್ಲ.

ಹೀಗೆ ಒಂದೊಂದೇ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದೇ ಅಕ್ಷರ ಕಳಚುತ್ತ ಬಂದು ಕೊನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯ ದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳೂ Z ಇಂದ ಮಾತ್ರ ಆರಂಭವಾಗುವವು. ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ವರ್ಣ ಮಾಲೆಯ ಎಲ್ಲ 26 ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ ವಾಕ್ಯರಚನೆ. ಅದಕ್ಕೆ Pangram ಎಂದು ಹೆಸರು.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ "Pack my box with five fine and large size liquor jugs" ಅಥವಾ ``the quick brown fox jumps over the lazy dog” ರೀತಿಯ ವಾಕ್ಯಗಳು. ಇಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅಕ್ಷರಗಳ ಪುನರಾ ವರ್ತನೆ ಆಗುವುದರಿಂದ ವಾಕ್ಯದ ಒಟ್ಟು ಅಕ್ಷರಗಳು 26ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರುತ್ತವೆ. ಇಪ್ಪತ್ತಾರೇ ಅಕ್ಷರಗಳಿರುವಂತೆ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ವಾಕ್ಯ ರಚಿಸಬೇಕಾದರೆ ಹ್ರಸ್ವರೂಪಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, `Mr. Jock, TV quiz Ph.D., bags few lynx” ರೀತಿಯಲ್ಲಿ. ಅಂತೂ ಮಿದುಳಿಗೆ ಕಸರತ್ತು ಸಿಗುವು ದಂತೂ ಹೌದು.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ Pಜ್ಝಿಜಿoe ಎಂಬುದೊಂದು ಪ್ರಕಾರ. ಇದರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಯೊಂದೇ ಅಲ್ಲ ಗಣಿತದ ಪಾತ್ರವೂ ಇದೆ. ರೇಖಾಗಣಿತದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತದ ಪರಿಧಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಸಕ್ಕಿರುವ ಅನುಪಾತವನ್ನು ನಾವು ‘ಪೈ’ ಎಂಬ ಸ್ಥಿರಾಂಕದಿಂದ ನಮೂದಿಸುತ್ತೇವಷ್ಟೆ? ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ 14ನ್ನು ಪೈ ದಿನ ಎಂದು ಕೂಡ ಆಚರಿಸುತ್ತೇವಷ್ಟೆ? ಪೈ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಎಷ್ಟು ದಶಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತೇವೋ ವಾಕ್ಯದ ಪ್ರತಿ ಪದದಲ್ಲಿ ಆ ಅಂಕಿಗಳಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಅಕ್ಷರಗಳಿರಬೇಕು- ಎಂದು ನಿರ್ಬಂಧ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ `How I wish I could calculate pi” ಎಂದು ಬರೆದರೆ, ಪ್ರತಿ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಎಣಿಸಿದರೆ, ಪೈ ಬೆಲೆ ೩.೧೪೧೫೯೨ ಎಂದು ಆರು ದಶಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬರೆದಂತಾಯಿತು. `How I want a drink, alcoholic of course, after the heavy lectures involving quantum mechanics' ಎಂದು ಇನ್ನಷ್ಟು ಉದ್ದದ ವಾಕ್ಯ ರಚಿಸಿ ಪದಗಳಲ್ಲಿನ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಎಣಿಸಿದರೆ, ಪೈ ಬೆಲೆ ೩.೧೪೧೫೯೨೬೫೩೫೮೯೭೯ ಎಂದು ಹದಿನಾಲ್ಕು ದಶಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬರೆದಂತಾಯಿತು.

ಹೀಗೆಯೇ ಮುಂದುವರಿಸಬಹುದು. ಒಂದೇ ವಾಕ್ಯ ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಪ್ಯಾರಗ್ರಾಫ್‌ ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು. ಅಮೆರಿಕನ್ ಗಣಿತಜ್ಞ ಮೈಕ್ ಕೀತ್ ಎಂಬಾತ ೧೯೯೬ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಒಂದು ಸಣ್ಣಕತೆ ಯಲ್ಲಿ ಪೈ ಬೆಲೆಯನ್ನು ೩,೮೩೫ ದಶಾಂಶ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಪದಗಳ ಮೂಲಕ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಅಷ್ಟು ಸಾಲದೆಂಬಂತೆ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಿರುಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ೧೦,೦೦೦ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಮುನ್ನಡೆಸಿದ್ದಾನೆ!

ಇವೆಲ್ಲದರಿಂದ ಉಪಯೋಗವೇನಾದರೂ ಇದೆಯೇ? ಪ್ರಶ್ನೆ ಸಹಜವೇ. ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಬಹುಶಃ ಶತಾವಧಾನಿಗಳು ಚಿತ್ರಕಾವ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದ್ದನ್ನು ನಾವು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಭರತ ನಾಟ್ಯ ಸಹ ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆ; ಸರ್ಕಸ್ ಸಹ ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆ. ಎರಡಕ್ಕೂ ಅವುಗಳದೇ ಆದ ಪ್ರೇಕ್ಷಕವರ್ಗ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ!