India-Pak War: ಭಾರತ-ಪಾಕ್‌ ಯುದ್ಧ ಫಿಕ್ಸ್‌ ಅಂತಾದ್ರೆ ಯಾರು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ? ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳೇನು?
Operation Sindoor: ಗುರುವಾರ ಸಂಜೆಯಿಂದ ಪಾಕ್‌ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ರಚೋದಿತ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಪುಂಡಾಟ ಮೆರೆಯುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಉಭಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಯಾವುದೇ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಾದರೂ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯಾಗುವ ಲಕ್ಷಣ ದಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯುವುದು ಖಚಿತ ಎಂದಾದರೆ ಅದನ್ನು ಯಾರು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ? ಅದರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಹೇಗಿರುತ್ತವೆ? ಇಲ್ಲಿದೆ ಕಂಪ್ಲೀಟ್‌ ಡಿಟೇಲ್ಸ್‌
Rakshita Karkera
May 9, 2025 3:08 AM
ನವದೆಹಲಿ: ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ನಡುವೆ ಯುದ್ಧದ ಕಾರ್ಮೋಡ(India-Pakistan War) ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿದೆ. ಪಹಲ್ಗಾಮ್‌ ಉಗ್ರರ ದಾಳಿ ಮೂಲಕ ತಣ್ಣಗಿದ್ದ ಭಾರತವನ್ನು ಕೆಣಕಿ ಇದೀಗ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ತನ್ನ ಕಾಲ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಚಪ್ಪಡಿ ಕಲ್ಲು ಎಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಪಹಲ್ಗಾಮ್‌ ದಾಳಿಗೆ ಪ್ರತೀಕಾರವಾಗಿ ಆಪರೇಷನ್ ಸಿಂದೂರ್‌ ಮೂಲಕ ಡೆಡ್ಲಿ ಅಟ್ಯಾಕ್‌ ನಡೆಸಿರುವ ಭಾರತ, ಪರಮಪಾಪಿ ಪಾಕ್‌ಗೆ ತಕ್ಕ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರ ನೀಡಿದೆ. ಇದಾಗ್ಯೂ ಉಭಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ದತೆ ಕ್ಷಣ ಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಗುರುವಾರ ಸಂಜೆಯಿಂದ ಪಾಕ್‌ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಅಪ್ರಚೋದಿತ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಮೇಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಪುಂಡಾಟ ಮೆರೆಯುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಪಾಕ್‌ನ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಭಾರತ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ವಿಫಲಗೊಳಿಸಿದೆ. ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಗುಂಡಿನ ಚಕಮಕಿ, ಒಳನುಸುಳುವಿಕೆ ಯತ್ನ, ಡ್ರೋನ್‌ ದಾಳಿ, ಏರ್‌ಸ್ಟ್ರೈಕ್‌ಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಉಭಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಯಾವುದೇ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಾದರೂ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯಾಗುವ ಲಕ್ಷಣ ದಟ್ಟವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯುವುದು ಖಚಿತ ಎಂದಾದರೆ ಅದನ್ನು ಯಾರು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ? ಅದರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಹೇಗಿರುತ್ತವೆ? ಇಲ್ಲಿದೆ ಕಂಪ್ಲೀಟ್‌ ಡಿಟೇಲ್ಸ್‌
ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಯುದ್ಧ ಘೋಷಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಅಧ್ಯಕ್ಷರೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನೇತೃತ್ವದ ಕೇಂದ್ರ ಮಂತ್ರಿ ಮಂಡಳಿಯ ಸಲಹೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಚಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಮಾಡುವಂತೆ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವು ಔಪಚಾರಿಕ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಗೆ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವಿವರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸಂವಿಧಾನದ 352 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಘೋಷಣೆಯು ಯುದ್ಧದಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುವವರು ಯಾರು?
ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ: ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ (ಲೇಖನ 53(2)), ಯುದ್ಧ ಘೋಷಿಸಲು ಅಥವಾ ಶಾಂತಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸರ್ಕಾರದ ಸಲಹೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಚಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ 53 ನೇ ವಿಧಿಯು ಒಕ್ಕೂಟದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಿಗೆ ವಹಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, 74 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ನೇತೃತ್ವದ ಮಂತ್ರಿ ಮಂಡಳಿಯ ನೆರವು ಮತ್ತು ಸಲಹೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಯುದ್ಧ ಅಥವಾ ಶಾಂತಿಯ ಯಾವುದೇ ಔಪಚಾರಿಕ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಸಂಪುಟದ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ: ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ, ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಅಥವಾ ಶಾಂತಿ ಘೋಷಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ (ಸಚಿವರ ಮಂಡಳಿ) ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯ, ವಿದೇಶಾಂಗ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಮಂಡಳಿಯು ಸಂಪುಟಕ್ಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸಲಹೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು, ಸಂಪುಟವು ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು, ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಮಾರ್ಗಗಳಿಂದ ಇನ್‌ಪುಟ್ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಸಂಪುಟದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದು, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಿಗೆ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಹೊಂದಿದೆ. 1978 ರ 44 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಸಂಪುಟದ ಲಿಖಿತ ಶಿಫಾರಸಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು (ಯುದ್ಧ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ) ಘೋಷಿಸಬಹುದು.
ಸಂಸತ್‌: ಸಂಸತ್‌ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಅಥವಾ ಪೂರ್ವ-ಅನುಮೋದಿಸಲು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವಾಗಿ ಬದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ನಿಧಿಸಂಗ್ರಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ರಕ್ಷಣಾ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ; ಇದು ಮಿಲಿಟರಿ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; ಒಂದು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಮಿಲಿಟರಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಾಗಿದ್ದರೆ ಸರ್ಕಾರವು ಸಂಸತ್‌ಗೆ ತಿಳಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಒಮ್ಮತವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು. ಆರಂಭಿಕ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಸಂಪುಟದ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ನಂತರ ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭೆ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಅನುಮೋದನೆಗಾಗಿ ಮಂಡಿಸಬೇಕು.
ಯುದ್ಧ ಘೋಷಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಔಪಚಾರಿಕ ನಿಯಮ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವು ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆ ಗೆ ಮಾತ್ರ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ನಿಯಮ, ವಿಧಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. 352 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಯುದ್ಧ ಅಥವಾ ಬಾಹ್ಯ ಆಕ್ರಮಣದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಸುದ್ದಿಯನ್ನೂ ಓದಿ: Operation Sindoor: ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನದ ಇಬ್ಬರು ಪೈಲಟ್‌ಗಳ ಸೆರೆ: ಪಾಕ್‌ನ ಏರ್‌ ವಾರ್ನಿಂಗ್‌ ಸಿಸ್ಟಂ ಪುಡಿಪುಡಿ!
ಹಾಗಾದರೆ 1965, 1971 ಮತ್ತು ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಏನಾಗಿತ್ತು?
1947-48ರ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ: ಬಂಡೂಕೋರರು ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಪಡೆಗಳು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಈ ಯುದ್ಧ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮಹಾರಾಜ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದ ನಂತರ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಧಾವಿಸಿತ್ತು. ಎರಡೂ ಕಡೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ಔಪಚಾರಿಕ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.
1962ರ ಭಾರತ-ಚೀನಾ ಯುದ್ಧ: ವಿವಾದಿತ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ ಆಕ್ರಮಣದೊಂದಿಗೆ ಈ ಯುದ್ಧ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಭಾರತ ಅಥವಾ ಚೀನಾದಿಂದ ಯಾವುದೇ ಔಪಚಾರಿಕ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಚೀನಾ ಏಕಪಕ್ಷೀಯವಾಗಿ ಕದನ ವಿರಾಮ ಘೋಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು.
1965ರ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ: ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಗುಂಡಿನ ಚಕಮಕಿ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಆಪರೇಷನ್ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್‌ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ಈ ಯುದ್ಧ ಶುರುವಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತವು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿ ದಾಟಿ ದಿಟ್ಟ ಉತ್ತರ ನೀಡಿ ಪ್ರತೀಕಾರ ತೀರಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಸಂಘರ್ಷವು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯ ಕದನ ವಿರಾಮ ಮತ್ತು ತಾಷ್ಕೆಂಟ್ ಘೋಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು.
1971 ರ ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ (ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ವಿಮೋಚನಾ ಯುದ್ಧ): ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) ರಾಜಕೀಯ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯ ಸಂಘರ್ಷದಿಂದ ಈ ಯುದ್ಧ ಉಗಮವಾಯಿತು. ನಿರಾಶ್ರಿತರ ದೊಡ್ಡ ಒಳನುಸುಳಿವಿಕೆ ನಂತರ ಬಂಗಾಳ ವಿಮೋಚನಾ ಚಳವಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಭಾರತ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ಸಂಘರ್ಷ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿದ್ದರೂ, ಭಾರತ ಯಾವುದೇ ಔಪಚಾರಿಕ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಪಾಕಿಸ್ತಾನವು ಭಾರತೀಯ ವಾಯುನೆಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತ್ತು. ಇದು ಭಾರತವು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.
1999 ರ ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಯುದ್ಧ: ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರು ಭಾರತೀಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ನುಸುಳುಸಲು ಶುರು ಮಾಡಿದಾಗ ಈ ಸಂಘರ್ಷ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಭಾರತವು 'ಆಪರೇಷನ್ ವಿಜಯ್' ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿತು, ಇದು ಸೀಮಿತ ಸಂಘರ್ಷವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಎರಡೂ ಕಡೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ಔಪಚಾರಿಕ ಯುದ್ಧ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ.